Podatki i opłaty

Podatki i opłaty sądowe pobierane przez notariusza

PODATKI

Podstawę do pobierania podatków daje notariuszowi art. 7 § 1 ustawy prawo o notariacie. Stanowi on, że notariusz jako płatnik na podstawie odrębnych przepisów pobiera podatki. Obecnie tymi odrębnymi przepisami są przepisy ustaw z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn oraz z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Podatek od spadków i darowizn

Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, której art. 18 stanowi, że notariusze są płatnikami podatku od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie.

Jako płatnicy zobowiązani są: pobrać należny podatek z chwilą sporządzenia aktu notarialnego, wpłacić pobrany podatek na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na siedzibę płatnika, przekazywać, naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na siedzibę płatnika, odpisy sporządzanych aktów notarialnych dotyczących czynności, z tytułu których są płatnikami podatku.

Notariusz nie oblicza jednak i nie pobiera podatku jeżeli przedmiotem nabycia jest prawo majątkowe polegające na obowiązku świadczeń powtarzających się na rzecz nabywcy, a wartość tego prawa nie może być ustalona w chwili powstania obowiązku podatkowego.

Ustawa o podatku od spadku i darowizn określa również, że jeżeli przedmiotem aktu notarialnego, który ma być sporządzony, lub dokumentu, co do którego notariusz ma uwierzytelnić podpis, ma być zbycie praw do spadku albo zbycie lub obciążenie rzeczy lub praw majątkowych uzyskanych tytułem:

• dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;
• darowizny, polecenia darczyńcy;
• zasiedzenia;
• nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
• zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
• nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

wówczas notariusz może dokonać tych czynności tylko za uprzednią pisemną zgodą naczelnika urzędu skarbowego albo po przedstawieniu zaświadczenia wydanego przez naczelnika urzędu skarbowego potwierdzającego, że nabycie jest zwolnione od podatku, że należny podatek został zapłacony albo zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia.

Szczegółowy sposób poboru podatku określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie pobierania przez płatników podatku od spadków i darowizn.

PODATEK OD CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH

Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, której art. 10 ust. 2 i ust. 3 stanowią, że notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego i że są obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku oraz przekazywać, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na siedzibę płatnika odpisy sporządzanych aktów notarialnych dotyczących czynności cywilnoprawnych stanowiących przedmiot opodatkowania. Czynności tych notariuszy zobowiązany jest dokonać do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek.

Sposób poboru podatku określił Minister Finansów w rozporządzeniu z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie sposobu pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych.

OPŁATY SĄDOWE

Podstawę do pobierania opłat sądowych daje notariuszowi art. 7 § 2 ustawy prawo o notariacie. Określa on również zakres tego obowiązku. Mianowicie, jeżeli wniosek o wpis do księgi wieczystej, podlega opłacie sądowej, notariusz pobiera od wnioskodawców tę opłatę i zaznacza w akcie notarialnym wysokość pobranej opłaty sądowej. Notariusz obowiązany jest uzależnić sporządzenie aktu notarialnego od uprzedniego uiszczenia przez strony należnej opłaty sądowej. Pobraną opłatę sądową notariusz przekazuje właściwemu sądowi rejonowemu. Jest to związane z tym, że notariusz jest zobowiązany do sporządzenia wniosku o wpis w księdze wieczystej, gdy akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej albo ustanowienie prawa podlegającego ujawnieniu w księdze wieczystej, bądź obejmuje czynność przenoszącą własność nieruchomości, chociażby dla tej nieruchomości nie była prowadzona księga wieczysta. Wówczas notariusz sporządzający akt notarialny jest obowiązany zamieścić w tym akcie wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, który zawierać musi wszystkie dane wymagane przepisami Kodeksu postępowania cywilnego. Notariusz jest również obowiązany przesłać z urzędu sądowi właściwemu do prowadzenia ksiąg wieczystych wypis aktu notarialnego zawierający wniosek o wpis do księgi wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu, w terminie trzech dni od sporządzenia aktu.

Wysokość opłat sądowych określa ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Szczegółowy sposób pobierania przez notariuszy opłat sądowych określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 sierpnia 2001 r. w sprawie pobierania przez notariuszy opłat sądowych od wniosków o wpis do księgi wieczystej zamieszczanych w aktach notarialnych.